Downloadverbod: einde status aparte Nederland

Het Europees Hof van Justitie heeft op 10 april 2014 in de zaak ACI A’dam BV vs Stichting de Thuiskopie bepaald dat in het bedrag van de thuiskopievergoeding (de vergoeding die is verschuldigd voor het vervaardigen van kopieën voor privégebruik van een auteursrechtelijk beschermd werk) geen rekening mag worden gehouden met ongeoorloofde reproducties. Het feit dat er geen enkele technische voorziening bestaat om de vervaardiging van ongeoorloofde (illegale) privékopieën te bestrijden, kan aan deze vaststelling geen afbreuk doen. Het arrest heeft directe werking. Dat brengt met zich mee dat het illegaal downloaden van muziek, films en boeken waarop op dat moment auteursrechten rusten (dus geen publiek domein werken) - vaak via usenet en p2p-netwerken, met ingang van 10 april 2014 niet langer is toegestaan (lees: niet langer kan worden gedoogd) in Nederland. Het illegaal downloaden van software en games was altijd al ongeoorloofd en ook het aanbieden c.q. uploaden van illegale content werd in het verleden niet (“officieel”) gedoogd. Nederland liep met het gedogen van illegale downloads uit de pas en in nu door de hoogste rechtsprekende instantie van de Europese Unie op dit punt teruggefloten. 

Aanleiding voor de uitspraak van het HvJ EU vormden een drietal prejudiciële vragen van de Hoge Raad, ingediend op 26 september 2012 in de zaak ACI Adam BV e.a. tegen Stichting de Thuiskopie en de Stichting Onderhandelingen Thuiskopievergoeding (SONT). De zaak is aangespannen door een groep fabrikanten van elektronicaproducten zoals lege cd’s dvd’s (recordable) en mp3-spelers maar ook tablets, ssd-schijven, smartphones en pc’s, waaronder ACI Adam, Sony, Philips, Verbatim en Fuji.

Het Europese Hof van Justitie oordeelt dat het downloaden uit illegale bron niet geoorloofd is. Ook niet voor privégebruik. Het illegaal downloaden valt niet onder de Thuiskopieregeling.

Nederland heeft vanwege de directe werking van het arrest per 10 april 2014 een downloadverbod waar het gaat om het downloaden van auteursrechtelijk beschermd materiaal zoals muziek, literatuur en films uit illegale bron. Zou illegaal downloaden wel mogen zo oordeelt het Hof, dan moedigt een Lidstaat die deze gang van zaken in zijn jurisdictie gedoogt of een wettelijke regeling heeft die dit toestaat, de verspreiding van nagemaakte, vervalste of anderszins illegale content zelfs aan, en wordt normale exploitatie tot op zekere hoogte gefrustreerd. Het oogluikend toestaan van ongeoorloofd gebruik zou auteursrechtenschending met andere woorden bevorderen.  

Het kabinet en de Tweede Kamer beraden zich op de gevolgen dat het arrest van het Hof heeft voor de hoogte van de Thuiskopieheffing. De precieze hoogte van de Thuiskopiebijdrage komt na onderhandelingen met de belanghebbende partijen tot stand en wordt periodiek vastgesteld door de Stichting Onderhandelingen Thuiskopievergoeding (SONT). Omdat er in Nederland geen wet is die illegaal downloaden toestaat, behoeft er – zoals het zich op dit moment laat aanzien - geen wetswijziging te worden doorgevoerd. 

Het is belangrijk dat de overheid ervoor zorgt dat de afdracht aan de culturele sector door de uitspraak van het Hof van Justitie niet onder druk komt te staan. Deze sector heeft het immers al zwaar genoeg. 

De handhaving van het verbod komt niet voor rekening van de overheid, maar voor rekening van de rechthebbenden zelf. Auteursrechthebbenden zullen na inbreuk makende activiteiten zelf bij de civiele rechter een verbod dan wel schadevergoeding moeten vorderen. Illegaal downloaden wordt derhalve niet strafbaar gesteld zoals in Frankrijk. Een aantal van de belanghebbenden hebben zich verenigd in organisaties zoals Stichting Brein. Deze belangbehartigers blijven hun pijlen voorshands richten op de aanbieders van ongeautoriseerd aanbod zoals uploaders, illegale handelaars en torrentsites, en niet op de individuele downloaders van illegale content. Wat dat betreft blijft de huidige situatie goeddeels ongewijzigd. Het staat individuele rechthebbenden uiteraard vrij om het vizier wel op individuele downloaders te richten, en hen in rechte aan te spreken. In Duitsland bijvoorbeeld is dit inmiddels aan de orde van de dag. 

Na de uitspraak van het HvJ EU zijn websites en diensten die het downloaden van ongeoorloofd aanbod faciliteren eenvoudiger succesvol in rechte aan te spreken omdat niet langer behoeft te worden bewezen dat de toegang verschaffende diensten iets te maken hebben met de illegale files zelf. Deze platforms kunnen zich niet langer verschuilen achter het argument dat illegaal downloaden nu eenmaal is toegestaan in Nederland. De ISP’s blijven vooralsnog buiten schot.