Wetswijziging
Vanwege de
implementatie van de gewijzigde Europese Richtlijn 2006/116/EG betreffende de beschermingsduur van
het auteursrecht en bepaalde naburige rechten (Richtlijn 2011/77/EU van het Europees Parlement en de Europese Raad van 27 september 2011) is de beschermingstermijn van
de Wet Naburige Rechten verlengd van 50 naar 70 jaar. De wetswijziging is op 9 oktober
2013 in Nederland doorgevoerd. De nieuwe termijn van 70 jaar gaat op zijn vroegst gelden vanaf 1 januari 2014 en heeft
gedeeltelijke terugwerkende kracht.
De nieuwe termijn geldt voor nieuwe muziekproducties en voor producties waarvan de 50-jaarstermijn op 1 november 2013 nog
niet is verstreken (art. 12 Wnr). Voor de Nederlandse situatie betekent dit dat producties vanaf 1964 verlengde bescherming
genieten (een uitvoering of productie uit 1964 zal tot 2034 worden beschermd). Hiermee wordt de beschermingsduur van naburige rechten voor
een aantal gevallen gelijkgetrokken met de beschermingsduur van auteursrechten. De nieuwe termijn van 70 jaar geldt niet voor producties waarbij
sprake is van een combinatie van geluid en beeld (synchronisatie). Dus niet voor audiovisuele producties als een DVD van een concertregistratie, een documentaire of
een film, maar wel voor een audio cd of een mp3 stream of download.
Ratio
De ratio voor de verlenging is tweeledig. In
de eerste plaats is er het inkomensgat: belanghebbenden kunnen vanwege de 50-jaarstermijn niet gedurende hun hele
leven profiteren van inkomsten van hun uitvoering of productie. Mensen die hebben meegewerkt aan succesvolle
producties van voor 1963 hebben anno 2013 inmiddels te maken met een verstreken termijn. Daarbij gaat het om hits
die nog altijd populair zijn van artiesten als Willy Alberti, Ria Valk, Johnny Hoes, Max van Praag, Anneke Gronloh,
Spelbrekers en de Zangeres Zonder Naam. Voor producties vanaf 1964 geldt straks de verlengde termijn van 70
jaar (art. 12 lid 3 Wnr). Gevolg hiervan is dat deze producties minder snel in het publieke domein zullen vallen. Producers van elektronische muziek zijn daarnaast op steeds jongere leeftijd in staat
inkomen te genereren uit door hun vervaardigde fonogrammen. Mensen worden in zijn algemeenheid bovendien steeds
ouder.
In de tweede plaats het
continuïteitsargument: de Europese Commissie is van mening dat de extra inkomsten die platenproducenten ontvangen
door verlenging van de termijn zullen worden geïnvesteerd in nieuw talent. Bovendien is de oprekking van een
termijn mede een compensatie voor gedaalde inkomsten vanwege peer-to-peer uitwisseling van muziekbestanden. De
filmindustrie en de omroepen hebben volgens de Commissie geen aanspraak gemaakt op verlenging van de 50
jaarstermijn.
Reikwijdte
De bescherming van 70 jaar geldt voor
producers van de mastertapes alsook de uitvoerende muzikanten. Deze belanghebbenden zijn in de regel bij de Sena
ingeschreven, zoals auteursrechthebbenden bij de Buma/Stemra. Ook remastering valt onder de reikwijdte van de gewijzigde
wet.
Een return-of-rights (terugval van rechten
naar uitvoerend kunstenaar bij non-exploitatie door platenmaatschappij) bepaling en een
use-it-or-lose-it clausule (verval van naburige rechten bij niet online beschikbaar maken binnen 1
jaar bij termijnverlenging) maken eveneens onderdeel uit
van de wetswijziging.
Fonds
Tenslotte komt er een fonds voor uitvoerende kunstenaars waarvan de rechten voor een one-time-fee zijn afgekocht. Zoals
studiomuzikanten die zich lieten afkopen voor 100 gulden en het lied waaraan zij tijdens die memorabele middag in
de studio meewerkten zagen uitgroeien tot een wereldwijde hit. Zijzelf dan wel hun erfgenamen komen na ommekomst
van de oude 50-jaarstermijn (die een aanvang nam op 1 januari van het jaar volgend op de eerste fonografische
vastlegging) in aanmerking voor een jaarlijks uit te keren bedrag.
Neem voor vragen over dit artikel, of over uw
rechtspositie gerust vrijblijvend contact met ons op.
